Trong một tổ hợp lai giữa 2 dòng thuần chủng củ trắng với củ đỏ ở đời F1 thu được tất cả đều được củ trắng, ở đời F2 thu được tỉ lệ kiểu hình 12 củ trắng: 3 củ đỏ: 1 củ vàng. Biết rắng các gen qui định tính trạng màu sắc củ nằm trên NST thường. Chọn ngẫu nhiên 2 cá thể F2 củ đỏ lai với nhau, theo lí thuyết xác suất thu được củ vàng ở F2 là
Tỉ lệ 12:3:1 => F1 cho 4 loại giao tử => F1 mang 2 cặp gen dị hợp AaBb => F2 xuất hiện tỉ lệ 4 nhóm kiểu gen 9 A-B-: 3A-bb: 3aaB-: 1aabb. Tỉ lệ 12 củ trắng: 3 củ đỏ: 1 củ vàng là các kiểu gen (9A-B-: 3A-bb) qui định 1 kiểu hình củ trắng, kiểu gen 3aaB- qui định kiểu hình củ đỏ, còn kiểu gen aabb qui định kiểu hình củ vàng.
Các cây củ đỏ F2 phân li theo kiểu gen là 1aaBB: 2aaBb. Cây có kiểu gen aaBB tạo 1 loại giao tử aB, còn cây có kiểu gen aaBb tạo 2 loại giao tử là ab và aB mỗi loại chiếm tỉ lệ 1/2. Như vậy mỗi cây củ đỏ F2 tạo giao tử aB với xác suất 1/3 + 2/3 x 1/2 = 2/3 và giao tử ab với xác suất 1- 2/3 = 1/3.
Vậy chọn ngẫu nhiên 2 cây củ đỏ F2 xác suất thu được củ vàng aabb ở F3 là 1/3 x 1/3 = 1/9