II. PHẦN RIÊNG (5,0 điểm)
Thí sinh chọn một trong hai câu sau:
Câu 3a( 5,0 điểm)
Thơ Tố Hữu mang tính trữ tình – chính trị. Anh (chị) hãy phân tích bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu để làm sáng tỏ điều này.
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim...
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời.
Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ...
Tháng 7 – 1938
(Tố Hữu, Thơ, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2002)
YÊU CẦU VỀ KĨ NĂNG :
- Xác định đúng kiểu đề : Nghị luận văn học .
- Cần vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận trong văn nghị luận và các phương thức biểu đạt khi làm bài.
- Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát ; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, câu ; văn viết có cảm xúc.
YÊU CẦU VỀ KIẾM THỨC:
1. GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ CẦN NGHỊ LUẬN : (0,5 điểm)
- Tố Hữu là nhà thơ cách mạng xuất sắc của nền văn học hiệnđại Việt Nam.
- Bài thơ « Từ ấy » được rút ra từ phần « Máu lửa» của tập thơ cùng tên, là tuyên ngôn về lẽ sống của người chiến sĩ cách mạng, cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ, tiêu biểu cho tính trữ tình- chính trị của thơ Tố Hữu
2.GIẢI THÍCH: THƠ TỐ HỮU MANG TÍNH TRỮ TÌNH - CHÍNH TRỊ
(0,5 điểm)
- Thơ Tố Hữu là thơ của lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn. Cái tôi trữ tình của Tố Hữu ban đầu là cái tôi chiến sĩ, về sau trở thành cái tôi nhân danh Đảng, nhân danh cộng đồng dân tộc.
- Thơ Tố Hữu đi sâu vào tình cảm lớn : tình yêu lí tưởng, lãnh tụ, tình quân dân, tình đồng chí đồng bào, tình quốc tế vô sản .
- Niềm vui trong thơ Tố Hữu lớn lao, sôi nổi, hân hoan, tươi sáng.
3. PHÂN TÍCH BÀI THƠ ĐỂ LÀM SÁNG TỎ : THƠ TỐ HỮU MANG TÍNH TRỮ TÌNH - CHÍNH TRỊ
a. KHỔ 1 : NIỀM VUI SƯỚNG SAY MÊ KHI BẮT GẶP LÍ TƯỞNG CỦA ĐẢNG (1,0 điểm)
- Hai câu đầu : viết theo bút pháp tự sự, nhà thơ kể về một kỉ niệm không quên của cuộc đời mình. Từ ấy là mốc thời gian có ý nghĩa đặc biệt trong đời cách mạng và đời thơ Tố Hữu : được giác ngộ lí tưởng Cộng sản và được kết nạp vào Đảng .
+ Hình ảnh ẩn dụ : nắng hạ, mặt trời chân lí → khẳng định lí tưởng cách mạng như một nguồn sáng mới làm bứng sáng tâm hồn nhà thơ.
+ « Mặt trời chân lí » → hình ảnh sáng tạo : Đảng là nguồn sáng kì diệu tỏa ra những tư tưởng đúng đắn, hợp lẽ phải, báo hiệu những điều tốt lành cho cuộc sống.
+ Động từ bừng, chói → nhấn mạnh ánh sáng của lí tưởng đã xua tan màn sương mù của ý thức tiểu tư sản, mở rộng tâm hồn cho nhà thơ một chân lí mới của nhận thức, tư tưởng, tình cảm .
- Hai câu sau : bút pháp trữ tình lãng mạn cùng với hình ảnh so sánh đã diễn tả cụ thể niềm vui sướng vô hạn của nhà thơ trong buổi đầu đến với lí tưởng cộng sản. Đó là một thế giới đầy sức sống với hương sắc của các loài hoa, vẻ tươi xanh của cây lá, âm thanh rộn rã của tiếng chim ca hót.
═> Cách mạng không đối lập với nghệ thuật mà khơi dậy sức sống, đem lại cảm hứng sáng tạo cho hồn thơ.
b. KHỔ 2 : NHẬN THỨC VỀ LẼ SÔNG (1,0 điểm)
- Khẳng định quan niệm mới về lẽ sống : là sự gắn bó hài hòa « cái tôi » cá nhân và « cái ta » chung của mọi người.
- Động từ « buộc », « trang trải » : ý thức tự nguyện sâu sắc và quyết tâm cao độ của nhà thơ muốn vượt qua giới hạn của « cái tôi » cá nhân để hòa với mọi người → tâm hồn nhà thơ trải rộng với cuộc đời, đòng cảm sâu xa với hoàn cảnh của từng con người cụ thể.
- Tình yêu thương của Tố Hữu là tình cảm giai cấp, đặc biệt quan tâm đến quần chúng lao khổ. Khi « cái tôi » hòa trong cái ta, các nhân hòa vào tập thể cùng lí tưởng thì sức mạnh của mỗi người sẽ nhân lên gấp bội.
═> Tố Hữu tìm thấy niềm vui và sức mạnh bằng nhận thức, bằng tình cảm yêu mến và bằng sự giao cảm của những trái tim. Qua đó, khẳng định mối liên hệ sâu sắc giữa văn học và cuộc sống mà chủ yếu là cuộc sống của quần chúng nhân dân.
c. KHỔ 3: SỰ CHUYỂN BIẾN SÂU SẮC TRONG TÌNH CẢM CỦA TỐ HỮU (1,0 điểm)
- Điệp từ :là con, là em, là anh kết hợp với số từ ước lệ vạn → nhấn mạnh, khẳng định một tình cảm gia đình thật đầm ấm, đoàn kết gắn bó thân thiết, chặt chẽ để làm nên sức mạnh trong đấu tranh cách mạng
- Nhà thơ thương cảm những kiếp người không nơi nương tựa.
═> Nhà thơ đã cảm nhận sâu sắc bản thân mình là một thành viên của đại gia đình quần chúng lao khổ.
d. NGHỆ THUẬT : (0,5 điểm)
- Sử dụng biện pháp tu từ : ẩn dụ ,so sánh , điệp từ - Thể thơ thất ngôn - Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp diệu - Sự đa dạng của bút pháp tự sự, lãng mạn, trữ tình…
4. ĐÁNH GIÁ CHUNG: (0,5 điểm)
- Khái quát lại vấn đề nghị luận
- Khẳng định giá trị của vấn đề