Cảm nhận về hình ảnh anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp được thể hiện trong bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.

A. Về kĩ năng

- Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học.

- Biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Đặc biệt, phải nắm vững thao tác phân tích một bài thơ.

- Bố cục và hệ thống ý sáng rõ.

- Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục.

- Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ; trình bày bài rõ ràng.

B. Về kiến thức

Bài làm có thể trình bày theo nhiều cách, song phải đảm bảo các ý cơ bản sau đây :

1. Mở bài: Giới thiệu nhà thơ Chính Hữu và hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đồng chí:

- Nhà thơ Chính Hữu trở thành người lính từ những ngày đầu kháng chiến. Gắn bó với hai cuộc kháng chiến, Chính Hữu thành công nhất ở hình tượng người lính với những phẩm chất cao đẹp của tình đồng chí, đồng đội và sự gắn bó tiền tuyến hậu phương.

- Bài thơ Đồng chí được sáng tác vào đầu năm 1948, thời điểm cuộc kháng chiến diễn ra khó khăn gian khổ nhất. Từ trải nghiệm chân thực về những gian khổ và cả những ấm áp thiêng liêng của tình đồng đội, bài thơ là lời ca về hình ảnh người lính vệ quốc giản dị mà cao quí và tình đồng chí thắm thiết sâu nặng giữa những ngày gian khổ ấy.

- Trung tâm bài thơ là hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ những ngày đầu cuộc kháng chiến: gian khổ mà anh dũng, thắm thiết tình đồng chí đồng đội, tình yêu quê hương đất nước.

2. Thân bài

* Họ mộc mạc, bình dị mà vô cùng cao quí

- Những người lính xuất thân từ nông dân, ở những miền quê nghèo khổ “nước mặn đồng chua”, “đất cày lên sỏi đá”. Họ “chưa quen cung ngựa, đâu tời trường nhung”.

- Họ đến với cuộc kháng chiến với tinh thần yêu nước thật giản dị: nghe theo tiếng gọi cứu nước mà tự nguyện lên đường. Phía sau họ là bao cảnh ngộ: xa nhà, xa quê hương, phó mặc nhà cửa, ruộng vườn cho vợ con để sống cuộc đời người lính. Chữ “mặc kệ” trong câu thơ “Gian nhà không mặc kệ gió lung lay” đã lột tả được tinh thần “mến nghĩa” của những người nghĩa binh nông dân trong thơ Nguyễn Đình Chiểu, tinh thần “Ra đi không vương thê nhi” của các đấng trượng phu xưa và tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” của những người tự vệ Thủ đô những ngày đầu kháng chiến chống Pháp. Nhưng khi đặt cạnh hình ảnh “gian nhà không” và chữ “gió lung lay” thì có gì đó cảm động quá. Người lính không hoàn toàn “mặc kệ” như khẩu khí đâu. Đó là đức hi sinh. Hi sinh cho quê hương, đất nước. Một đức hi sinh giản dị làm cảm động lòng người.

* Trải qua những gian lao kháng chiến đã ngời lên phẩm chất anh hùng ở những người nông dân mặc áo lính hiền hậu ấy.

- Cái nhìn hiện thực đã giúp nhà thơ ghi lại được những nét chân thực về cuộc đời đi chiến đấu của người lính những ngày đầu cuộc kháng chiến vô cùng thiếu thốn gian khổ.

+ Hình ảnh họ lam lũ với “áo rách vai”, “quần có vài mảnh vá” với “chân không giày”. Đói rét, gian khổ, khắc nghiệt đã khiến người lính phải chịu biết bao những cơn sốt rét giữa rừng hoang “Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi”. Trong hoàn cảnh đầy thử thách đó, sống được đã là kì tích. Chính Hữu đã ghi được hình ảnh người lính can trường vượt lên vững vàng trên vị trí của mình:

Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

- Họ có một đời sống tình cảm đẹp đẽ, sâu sắc:

+ Lòng yêu quê hương và gia đình thể hiện qua nỗi nhớ “Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”, niềm thương “gian nhà không”, qua ý thức về cảnh ngộ “Quê hương anh nước mặn đồng chua” và “Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”.

+ Họ vun đắp được tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó. Không phải vô cớ nhà thơ đặt tên bài thơ là Đồng chí, và nhiều lần trong bài thơ hai tiếng ấy đã vang lên. Tình đồng đội, đồng chí như là sự hội tụ, tập trung tất cả những tình cảm, những phẩm chất của người lính: Lòng thương yêu giữa những người cùng cảnh ngộ, tinh thần đồng cam cộng khổ, tinh thần kề vai sát cánh trong chiến đấu, sự gắn kết giữa những người cùng chung lí tưởng, chung mục đích và ước mơ. Gian lao thử thách khiến tình đồng chí, đồng đội thêm keo sơn, sâu sắc. Ngược lại, tình đồng chí ấy lại giúp người lính có sức mạnh để vượt qua gian lao thử thách. Hình ảnh người lính Cụ Hồ trong những ngày kháng chiến chống Pháp được Chính Hữu khắc họa trong tình đồng chí cao đẹp, tình cảm mới của thời đại cách mạng.

* Họ được khắc họa và ngợi ca bằng cảm hứng hiện thực, bằng những chất thơ trong đời thường được nâng lên thành nững hình ảnh biểu tượng nên vừa chân thực, mộc mạc, vừa gợi cảm lung linh.

3. Kết bài

- Hình ảnh người lính cách mạng trong bài thơ tiêu biểu cho hình tượng anh bộ đội cụ Hồ trong những ngày đầu kháng chiến.

- Đó là một đóng góp của nhà thơ Chính Hữu cho đề tài người lính vệ quốc.

- Để lại những cảm xúc, suy nghĩ và bài học sống cho người đọc.