Trong việc tạo ưu thế lai, lai thuận và lai nghịch giữa các dòng thuần chủng nhằm mục đích:
Lai thuận nghịch là các phép lai thay đổi vai trò làm bố và mẹ:
- Nếu kết quả thay đổi trong đó đời con 100% giống mẹ thì tính trạng do gen trong tế bào chất qui định.
- Nếu kết quả ở đời con không thay đổi thì chứng tỏ tính trạng do gen trên NST thường qui định
- Nếu kết quả thay đổi nhưng có sự phân tính ở 2 giới thì tính trạng do gen trên NST giới tính quì định.
Trong việc tạo ưu thế lai người ta dùng phép lai thuận nghịch giữa các dòng thuần để đánh giá vai trò của tế bào chất. Có thể phép lai thuận xuất hiện ưu thế lai còn phép lai nghịch thì không hoặc ngược lại. Từ đó người ta bổ trí phép lai phù hợp.