(7,0 điểm)
Không gian trong bài thơ “Tràng giang” (Huy Cận) được khắc sâu ở hai bình diện: mênh mông vô biên và hoang sơ hiu quạnh.
Hãy làm sáng tỏ nhận xét trên.
Bài làm có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng phải đạt được các yêu cầu sau:
1. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM: (1,0 điểm)
- Huy Cận là gương mặt tiêu biểu trong phong trào Thơ mới, hồn thơ "sầu vạn kỉ". Nhà thơ thường tìm đến thiên nhiên tạo vật để gửi nỗi niềm nhân thế, nỗi buồn cô đơn và tình cảm đối với quê hương đất nước.
- “Tràng giang” được viết với cảm hứng về không gian. Không gian trong bài thơ mênh mông vô biên và hoang sơ hiu quạnh, thể hiện tâm trạng chủ thể trữ tình.
2. PHÂN TÍCH: (5,0 điểm)
* Không gian mênh mông vô biên luôn vươn xa tới vô biên ở mọi chiều hướng: (2,0 điểm)
- Không gian được trải ra từ mặt sông lên chót vót đỉnh trời; từ thẳm sâu của vũ trụ vào tận sâu thẳm tâm linh con người:
- Mô tả tạo vật theo quan hệ tương phản: cái vô hạn lớn lao (sông dài, trời rộng, mây cao, núi bạc,…) với cái hữu hạn, nhỏ nhoi (cồn nhỏ, chim nghiêng cánh nhỏ, củi một cành khô) => Cái lớn lao càng trở nên rợn ngợp; cái nhỏ nhoi càng đáng thương.
- Phân tích một số câu thơ tiêu biểu trong bài để làm rõ: “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp/ Con thuyền xuôi mái nước song song”; “Nắng xuống, trời lên sâu chót vót/ Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”.
*Không gian hoang sơ hiu quạnh: (2,0 điểm)
- Miêu tả trong quan hệ tương phản giữa cái “không” (niềm giao cảm) và “có” (bức tranh thiên nhiên tạo vật). Con người có xuất hiện trong (con thuyền xuôi mái) nhưng rồi cũng khuất mình trong bờ bãi, mất hút trên sông nước (Thuyền về nước lại sầu trăm ngả), cuối cùng vắng bặt (Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều). Không một phương tiện giao lưu đôi bờ (không đò, không cầu) .Cả tín hiệu đoàn tụ của con người trong thời khắc ngày tàn cũng không (không khói hoàng hôn).
- Phân tích một số câu thơ tiêu biểu trong bài để làm rõ: " “Mênh mông không một chuyến đò ngang/ Không cầu gợi chút niềm thân mật”; “Lòng quê dợn dợn vời con nước/ Không khói hoang hôn cũng nhớ nhà”,…
* Không gian và thời gian nghệ thuật (1,0 điểm) (chiều tà kéo dần vào hoàng hôn) vận động hữu hình và vô hình, làm lộ rõ bức tranh thiên nhiên cổ sơ lặng lẽ được nhìn bằng sự chiêm nghiệm cổ điển, vừa được cảm nhận bằng tâm thế cô đơn của một cái “tôi” hiện đại đặc trưng của Thơ mới; mà ở đó chủ thể trữ tình rất nặng lòng với quê hương đất nước.
3. ĐÁNH GIÁ: (1,0 điểm)
- Khái quát lại vấn đề
- Khẳng định tài năng của tác giả.